Nie rezygnujmy z tradycyjnego postu!

Wysłany: Sob 10:58, 08 Mar 2014

„Czy rzeczywiście mamy dużo mniej win i bardziej jesteśmy otwarci na Boga, niż minione pokolenia, że możemy rezygnować z praktyk umartwiającego postu?” – pyta ks. dr Grzegorz Klaja. Duchowny zachęca jednocześnie, by wzbogacić przepisane obecnie prawem kościelnym praktyki pokutne doświadczeniem tradycyjnego postu, stosowanym przez katolików minionych wieków.

„Pozwólmy się dotknąć błogosławieństwem tradycyjnego postu” – apeluje. Ks. Klaja zauważa, że we wspomnieniach starszych osób można niekiedy usłyszeć o praktykowanych postach, jakie podejmowali oni w okresie Wielkiego Postu. Były one znacznie bardziej wymagające niż te czynione współcześnie.

„Dawniejsze surowe praktyki postne wynikały przede wszystkim z treści modlitw, które zanosił Kościół podczas Eucharystii w tym okresie. To modlitwy mszalne, które znajdujemy w mszałach łacińskich dawniej używanych, wyznaczały praktykę życia postnego. Modlitwa kreśliła ideał, uczyła postaw i zachowań” – wyjaśniał. Kapłan sprawujący liturgie w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego przypomina, że modlitwy dawnych ksiąg liturgicznych, recytowane w okresie Wielkiego Postu, mówiły często i wprost o ascezie.

Duchowny podkreśla, że podejmowany przez wiernych post miał charakter głęboko religijny. „Jego motywy były zupełnie inne - ogólnie ujmując zbawcze, albo precyzyjniej, pokutny post miał utorować drogę na zbawcze działanie Boże” – dodaje i zauważa, że post miał być lekarstwem dla duszy i ciała, a podejmowane posty cielesne służyły licznym aspektom życia religijnego. Pomagała w otwarciu się „na niewypowiedziane dary Miłosierdzia Bożego”.

Ks. Klaja przypomina, że pod tym jak Kodeks Prawa Kanonicznego z 1917 rozróżniał trzy rodzaje postu jakościowy, ilościowy i ścisły, a poszczególne kategorie przypisana były w czasie Wielkiego Postu kolejnym dniom tygodnia. Nowy Kodeks Prawa Kanonicznego, z 1983 roku, złagodził dyscyplinę postną. Obowiązek postu ścisłego ograniczono do Środy Popielcowej oraz Wielkiego Piątku, a w każdy piątek, także przez cały rok, zaczął obwiązywać post jakościowy. Nie ma już natomiast postu ilościowego.

Można podejmować szersze praktyki postne, prawo ustanawia jedynie niezbędne minimum, które każdy ma obowiązek zachować, pozostawiając wybór innych praktyk pokutnych woli wiernych. „Może właśnie warto ubogacić siebie doświadczeniem tradycyjnego postu. Był on przecież praktykowany przez katolików minionych wieków, przynosząc obfite owoce. Zapewne warto przyjąć choćby jeden wybrany element z ich dawnej dyscypliny i zachowywać przez okres Wielkiego Postu” – apeluje.

„Czy jesteśmy bardziej święci i bezgrzeszni, iż nie potrzebujemy pokutnego postu? Czy rzeczywiści mamy dużo mniej win i bardziej jesteśmy otwarci na Boga, niż minione pokolenia, że możemy rezygnować z praktyk umartwiającego postu? Czy naprawdę już jesteśmy tak wspaniali, że możemy się obywać bez ‘świętego postu ustanowionego jako lekarstwa duszy i ciała’”? – pyta kapłan i zachęca, by pamiętać nie tylko o modlitwie, jałmużnie oraz innych praktykach umartwienia, ale również starać się wrócić do ascezy.

[link widoczny dla zalogowanych]

Na czym polega post? Przypominamy obecne i dawne przepisy kościelne

W okresie liturgicznym, w który właśnie wkroczyliśmy, Kościół zachęca wiernych do wzmożonej modlitwy, postu oraz jałmużny. Niekiedy jednak można mieć wątpliwości w jaki sposób pościć, zważywszy szczególnie na to, że współczesne przepisy kościelne nie są w tej dziedzinie wymagające.

Obecny Kodeks Prawa Kanonicznego wyróżnia:

Post ścisły – obowiązuje w Środę Popielcową i Wielki Piątek. Polega na powstrzymaniu się od spożywania pokarmów mięsnych oraz określonej liczbie posiłków, które możemy zjeść w ciągu dnia – jeden posiłek do syta i dwa lekkie. Obowiązuje katolików od osiemnastego do sześćdziesiątego roku życia.

Wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych – na terenie Polski obowiązuje w każdy piątek podczas roku. Polega na powstrzymaniu się od spożywania mięsa i pokarmów mięsnych. Obowiązuje katolików od czternastego roku życia. W specyficznych okolicznościach (osoby żywiące się na stołówkach czy w podróży) wierni mogą skorzystać z dyspensy, jednak wstrzemięźliwość powinni zastąpić wówczas modlitwą za Ojca świętego lub jałmużną.

Jeśli jednak ktoś chciałby pościć więcej niż wymagają tego aktualne przepisy kościelne może skorzystać z przedsoborowych norm. Ma to – rzecz jasna – charakter dobrowolny. Rozróżniano wówczas:

Post ilościowy – dotyczący ilości spożywanych posiłków w ciągu dnia.

Post jakościowy – dotyczący jakości pokarmu, a więc bezmięsny.

Post ścisły – połączenie postu ilościowego i jakościowego.

W Środę Popielcową, piątki i soboty oraz w Suche Dni w Wielkim Poście obowiązywał post ścisły. W poniedziałki, wtorki, środy i czwartki z kolei praktykowano post ilościowy.

W niedziele nie obowiązywał ani post ilościowy ani jakościowy. Gdy w trakcie Wielkiego Postu wypadała jakaś uroczystość nie znosiła ona postu. Dyscyplina postna rozpoczynała się w Środę Popielcową, a kończyła po Wigilii Paschalnej.

Przede wszystkim jednak pamiętajmy o słowach Zbawiciela z Ewangelii wg Św. Mateusza: „Kiedy pościcie, nie bądźcie posępni jak obłudnicy. Przybierają oni wygląd ponury, aby pokazać ludziom, że poszczą. Zaprawdę, powiadam wam, już odebrali swoją nagrodę. Ty zaś, gdy pościsz, namaść sobie głowę i obmyj twarz, aby nie ludziom pokazać, że pościsz, ale Ojcu twemu, który jest w ukryciu. A Ojciec twój, który widzi w ukryciu, odda tobie”.

[link widoczny dla zalogowanych]