Rocznice wyboru papieża Franciszka (7 i 10)

Wysłany: Pią 11:18, 13 Mar 2020

Dziś mija 7. rocznica wyboru papieża Franciszka

Papież Franciszek obchodzi dziś 7. rocznicę wyboru na Stolicę Piotrową. Wiadomość o decyzji Kolegium Kardynalskiego o wyborze kard. Jorge Mario Bergoglio, arcybiskupa Buenos Aires na papieża podał 13 marca 2013 r. kardynał-protodiakon Jean-Louis Tauran oznajmiając z loggii bazyliki św. Piotra “radość wielką; mamy papieża”.

Wielkie tłumy wiernych z Włoch i całego świata, zgromadzone wówczas na Placu św. Piotra w Watykanie, przyjęły tę wiadomość z ogromną radością i entuzjazmem. Przed Bazyliką Watykańską zgromadziło się 100 tys. osób. Papież z Argentyny został 266. następcą św. Piotra.

13 marca 2013 r. o godz. 19.06 pojawił się biały dym. Papieżem został kard. Jorge Mario Bergoglio, arcybiskup Buenos Aires przyjmując imię Franciszka.

Franciszek jest pierwszym jezuitą, a od prawie 200 lat pierwszym zakonnikiem na tronie św. Piotra, pierwszym spoza Europy od trzynastu wieków i pierwszym pochodzącym z Ameryki.
„Zanim biskup pobłogosławi lud, proszę was, byście pomodlili się do Pana o błogosławieństwo dla mnie” – powiedział w pierwszym przemówieniu. A przyjmując 16 marca dziennikarzy wyznał: „Och, jakże bardzo chciałbym Kościoła ubogiego i dla ubogich!”. Franciszek zamieszkał nie w Pałacu Apostolskim, tylko w Domu św. Marty – watykańskim hotelu.

Inauguracja pontyfikatu miała miejsce 19 marca. W uroczystej Mszy wzięło udział ok. 150 tys. ludzi, w tym 132 delegacje państwowe oraz 33 reprezentujące inne wyznania i religie. Ojciec Święty wygłosił wówczas homilię, w której zaprezentował program swego pontyfikatu.

„Strzec Jezusa wraz z Maryją, strzec całego stworzenia, strzec każdej osoby, zwłaszcza najuboższej, strzec nas samych: to właśnie jest posługa, do której wypełniania powołany jest Biskup Rzymu” – mówił Franciszek w czasie Mszy św. inauguracyjnej. Stwierdził, że „nie powinniśmy bać się dobroci, czułości!” zaznaczając, że tak też rozumieli swoją posługę Następcy Piotra. Podkreślił jednocześnie, że „prawdziwą władzą jest służba i że także Papież, by wypełniać władzę, musi coraz bardziej wchodzić w tę posługę, która ma swój świetlisty szczyt na krzyżu”.

[link widoczny dla zalogowanych]

Wysłany: Pią 11:34, 13 Mar 2020

Pontyfikat Franciszka w liczbach

W ciągu siedmiu lat swego pontyfikatu Franciszek odbył 32 podróże zagraniczne do 49 krajów i 4 organizacji międzynarodowych, 29 wyjazdów do różnych rejonów Włoch i odwiedził 20 parafii rzymskich. Przypadająca 13 marca siódma rocznica powołania na Stolicę św. Piotra kard. Jorge M. Bergoglio, który – jak sam powiedział wkrótce po swym wyborze – pochodzi „z końca świata”, jest okazją do przyjrzenia się jego dokonaniom w ujęciu statystyczno-liczbowym.

Pierwszy w historii Biskup Rzymu z Ameryki Łacińskiej i pierwszy jezuita na tym urzędzie został wybrany 13 marca 2013, a oficjalnie objął rządy w Kościele podczas uroczystej inauguracji w święto św. Józefa – 19 tegoż miesiąca. Bardzo szybko rozpoczął niezwykle ożywioną działalność jako głowa Kościoła katolickiego, dużo jeżdżąc po świecie, spotykając się z wieloma politykami i przywódcami innych państw i wyznań, zarówno u siebie, w Watykanie, jak i na wyjeździe podczas swych podróży apostolskich.

Oto niektóre liczby:

32 podróże zagraniczne do 49 państw i 4 organizacji międzynarodowych. W tym gronie jest także Polska, w której Ojciec Święty przebywał w dniach 27-31 lipca 2016, odwiedzając Częstochowę, Oświęcim (Auschwitz) i Kraków. Jego pobyt w naszym kraju trwał 4 dni, 6 godz., 20 min., przemierzył on w tym czasie 2490 km i wygłosił 12 przemówień oficjalnych, nie licząc spontanicznych rozmów z wiernymi z „okna papieskiego” w Krakowie.

29 podróży po Włoszech,

20 odwiedzin parafii rzymskich,

113 beatyfikacji, podczas których Kościół otrzymał 1221 nowych błogosławionych z 34 krajów; w tej liczbie jest 8 Polek i Polaków (w kolejności alfabetycznej imion):

1. Hanna Chrzanowska (1902-73) – (data obrzędu – 28 IV 2018)

2. Klara Szczęsna (1863-1916) – 27 IX 2015

3. Małgorzata Ł. Szewczyk (1828-1905) – 9 VI 2013

4. Michał Giedrojć (ok. 1420/25-85) – 7 XI 2018

5. Michał Tomaszek (1960-91) – 5 XII 2015 [też Peru]

6. Władysław Bukowiński (1904-74) – 11 IX 2016 [też Kazachstan]

7. Zbigniew Strzałkowski (1958-91) – 5 XII 2015 [też Peru]

8. Zofia Czeska (z Maciejowskich; 1584-1650) – 9 VI 2013

16 kanonizacji – 879 świętych z 19 krajów, w tym dwóch Polaków;

1. Jan Paweł II (1920-2005) – 27 IV 2014

2. Stanisław od Jezusa Maria Papczyński (1631-1701) – 5 VI 2016

337 przyjętych polityków – głów państw, szefów rządów, przewodniczących parlamentów, ministrów spraw zagranicznych i innych przywódców ze 128 krajów i ok. 70 organizacji międzynarodowych. W tej liczbie jest też siedem osób z naszego kraju (chronologicznie):

1. prezydent Bronisław Komorowski (26 IV 2014)

2. premier Donald Tusk (19 V 2014)

3. były prezydent Lech Wałęsa (6 VI 2014)

4. premier Ewa Kopacz (12 VI 2015)

5. prezydent Andrzej Duda (9 XI 2015, 15 X 2018)

6. premier Beata Szydło (13 V 2016)

7. premier Mateusz Morawiecki (4 VI 2018)

Ponadto Ojciec Święty:

ochrzcił 229 dzieci w kolejne Niedziele Chrztu Pańskiego w styczniu (po raz pierwszy 12 stycznia 2014) i wyjątkowo 14 stycznia 2017 w kaplicy Domu św. Marty oraz

64 osoby dorosłe, głównie w Wielką Sobotę podczas liturgii Wigilii Paschalnej w bazylice św. Piotra (od 30 marca 2013), ale też raz w nuncjaturze apostolskiej w Seulu (16 VIII 2014) – łącznie 293 osoby otrzymały ten sakrament z rąk papieża,

udzielił sakramentu bierzmowania 44 osobom – jednorazowo 28 IV 2013 na Placu św. Piotra,

wyświęcił 114 kapłanów, zwykle w IV Niedzielę Wielkanocną Dobrego Pasterza w Watykanie, ale też podczas pobytu w Bangladeszu 1 XII 2017 – 16,

udzielił osobiście sakry biskupiej 15 kapłanom podczas ośmiu obrzędów, w tym był jeden Polak, abp Waldemar St. Sommertag, nuncjusz apostolski w Nikaragui – 19 III 2018,

pobłogosławił podczas 4 ceremonii 23 pary małżeńskie

przekazał 226 paliuszy arcybiskupom metropolitom, w tym siedmiu Polakom, przy czym abp Marek Jędraszewski otrzymał ten symbol więzi w papieżem dwukrotnie:

(zawsze 29 czerwca); 2013 – M. Jędraszewski (Łódź), Józef Kupny (Wrocław)

2014 – Wojciech Polak (Gniezno)

2016 – Adam Szal (Przemyśl)

2017 – Józef Górzyński (Olsztyn – Warmia), M. Jędraszewski (Kraków), Tadeusz Wojda (Białystok), 2018 – Grzegorz Ryś (Łódź)

mianował 34 biskupów dla Polski i dalszych 31 polskiego pochodzenia lub o polskich korzeniach dla innych krajów

na 6 konsystorzach kreował 88 kardynałów, w tym 1 Polaka – wielkiego jałmużnika papieskiego Konrada Krajewskiego [28 VI 2018]

przeprowadził kilka dużych akcji duszpasterskich o zasięgu międzynarodowym:

Ogólnoświatowa adoracja eucharystyczna – 2 VI 2013, godz. 17-18 (w ramach obchodów Roku Wiary)

Dzień Postu i Modlitwy o Pokój w Syrii, na Bliskim Wschodzie i na całym świecie – 7 IX 2013

Dzień Modlitw o Pokój w Ziemi Świętej, na Bliskim Wschodzie i na całym świecie (z udziałem prezydentów Izraela Szimona Peresa i Autonomii Palestyńskiej Mahmuda Abbasa oraz patriarchy Konstantynopola Bartłomieja) – 8 VI 2014, Ogrody Watykańskie

Rok Życia Konsekrowanego – 30 XI 2014-2 II 2016

Nadzwyczajny Jubileusz (Rok Święty) Miłosierdzia – 8 XII 2015-20 XI 2016

Światowy Dzień Ubogich (w 33. Niedzielę Zwykłą):

I. 19 XI 2017: „Miłujmy nie słowem i językiem, ale czynem i prawdą!» [1 J 3, 18]
II. 18 XI 2018: “Oto biedak zawołał a Pan go usłyszał” (Ps 34 [33],7)
III. 17 XI 2019: „Ufność nieszczęśliwych nigdy ich nie zawiedzie” (Ps 9,19)

Niedziela Słowa Bożego (III Niedziela Zwykła; ustanowiona przez Franciszka na mocy motu prorio „Aperuit illis” z 30 IX 2019) – po raz pierwszy obchodzona 26 I 2020

Na spotkaniu w Watykanie 11 września 2019 papież ustanowił ogólnoświatowy Dzień Modlitw za Ofiary Wykorzystywania Seksualnego w Kościele, prosząc jednocześnie krajowe konferencje biskupie o wyznaczenie konkretnych dat we własnym zakresie. W Polsce taki Dzień Modlitwy i Pokuty za Grzech Wykorzystywania Seksualnego Małoletnich odbył się po raz pierwszy 28 II br. – w pierwszy piątek Wielkiego Postu; podobnie było w wielu innych krajach, np. w Irlandii.

Papież ogłosił wiele ważnych dokumentów kościelnych, m.in.

dwie encykliki: „Lumen fidei” (Światło wiary) – 29 VI 2013, „Laudato si” (o tematyce ekologicznej) – 24 V 2015

pięć adhortacji apostolskich: „Evangelii gaudium” (Radość Ewangelii) – 26 XI 2013, „Amoris laetitia” (Radość miłości) – 19 III 2016, „Gaudete et exsultate” (Cieszcie się i radujcie) nt. powołania do świętości w świecie współczesnym – 19 III 2018, „Christus vivit” (Chrystus żyje) do młodzieży i całego ludu Bożego – 25 III 2019 i „Querida Amazonia” (Umiłowana Amazonia) – 2 II 2020

po 7 orędzi na Światowe Dni: Pokoju, Środków Społecznego Przekazu, Młodzieży a także z okazji szereg innych podobnych Dni.

Spotkał się z wiernymi podczas 305 audiencji ogólnych (do 12 marca br. włącznie) na Placu św. Piotra lub w Auli Pawła VI.

[link widoczny dla zalogowanych]

Wysłany: Pon 16:04, 13 Mar 2023

A.D. 2023 rok

Nauczanie społeczne Franciszka – analiza 10 lat pontyfikatu

Nauczanie społeczne to bardzo istotny a słabo znany rozdział w przesłaniu, jakie kieruje do świata Franciszek. Papież podkreśla, że wiara w Chrystusa nie może ograniczyć się do wymiaru wertykalnego, gdyż sprawdzianem jej autentyczności jest zaangażowanie w dzieło „czynienia świata bardziej ludzkim”. A biorąc pod uwagę skalę dzisiejszych problemów społecznych, mówi wręcz o potrzebie „zmiany systemowej w skali globu”. Dziś przypada 10. rocznica wyboru kard. Jorge Mario Bergoglio na papieża.

Przeciwko kulturze wykluczenia, krytyka ekonomii liberalnej

Zgodnie z wypracowaną na gruncie latynoamerykańskim zasadą „opcji preferencyjnej na rzecz ubogich” Franciszek przypomina, że „każdy chrześcijanin i każda wspólnota są wezwani, by być narzędziami Boga na rzecz wyzwolenia i promocji ubogich, tak aby mogli oni w pełni włączyć się w społeczeństwo”. Stąd mówi stanowcze NIE „ekonomii wykluczenia”, będącej – jego zdaniem – konsekwencją niepohamowanego liberalizmu gospodarczego. Wzywa natomiast do budowania „kultury spotkania”, bazującej na antropologii chrześcijańskiej.

Kościół winien być – powtarza Franciszek – „Kościołem ubogim i dla ubogich”. Kościół ubogi nie skupia się na zdobywaniu dla siebie materialnego zabezpieczenia, lecz jest wierny Ewangelii i przez to koncentruje swe spojrzenie na potrzebujących i cierpiących. Kiedy „Kościół jest pokorny i ubogi, wówczas jest wierny Chrystusowi. W przeciwnym razie grozi mu pokusa świecenia własnym światłem, zamiast dawania światu światła Bożego”.

Franciszek podkreśla, że wiara w Chrystusa nie może ograniczyć się do wymiaru wertykalnego, gdyż sprawdzianem jej autentyczności jest zaangażowanie w dzieło „czynienia świata bardziej ludzkim”. Mówi o potrzebie zmiany systemowej w skali globu, której warunkiem jest rezygnacja z utopii neoliberalnej na rzecz budowania systemu ekonomii społecznej. Chodzi mu o taki system gospodarczy, który nie będzie nastawiony wyłącznie na maksymalizację zysku, lecz charakteryzować go będzie wrażliwość na potrzeby społeczne.

Sposób postrzegania liberalizmu gospodarczego przez Franciszka jest odmienny niż u Jana Pawła II, który w encyklice „Centesimus annus” żywił nadzieję, że możliwa jest synteza liberalizmu gospodarczego z konserwatywnym katalogiem wartości. Nadziei tej nie podzielał już Benedykt XVI, co wyraził w encyklice „Caritas in veritate”. Jeszcze dalej idzie Franciszek ostro krytykując zglobalizowany liberalny system.

Globalizacja drogą do neokolonializmu

Współczesna globalizacja – zdaniem Franciszka – jest czynnikiem ułatwiającym rozwój nowych form neokolonializmu. Odwołuje się często do dokumentu biskupów Ameryki Łacińskiej z Aparecidy z 2007 r. – którego był współautorem – gdzie napisano, że „instytucje finansowe i korporacje międzynarodowe umacniają się do tego stopnia, że podporządkowują sobie gospodarki lokalne, osłabiając zwłaszcza państwa, które zdają się być coraz bardziej bezsilne, by przeprowadzić projekty rozwoju służące ich mieszkańcom”.

Warto dodać, że Franciszek jest papieżem, który nie tylko apeluje, ale osobiście troszczy się o ubogich, w szczególności bezdomnych oraz uchodźców. W Watykanie pomaga mu w tym papieski jałmużnik kard. Konrad Krajewski.

Uchodźcy, nasi bracia

Ważnym rozdziałem w nauczaniu społecznym Franciszka są uchodźcy i migranci, ludzie z Afryki i Bliskiego Wschodu uciekający przed biedą, wojną i konfliktami, których sytuacja jest dramatyczna. Dlatego swą pierwszą podróż jako papież odbył na włoską wyspę Lampedusa, będącą bramą do Europy dla setek tysięcy uchodźców z Afryki (lipiec 2013). Potępił tam „logikę obojętności” i zaapelował do krajów Unii Europejskiej, by odważniej i hojniej włączały się w ratowanie uchodźców.

Głośnym echem odbił się apel Franciszka z września 2015 r., kiedy prosił „by każda parafia, każdy klasztor i każde sanktuarium w Europie przyjęły jedną rodzinę uchodźców”. Sam zresztą kilku takim rodzinom oddał mieszkania należące do Watykanu.

W sposób szczegółowy Franciszek analizuje problemy uchodźców w dorocznych orędziach na Światowy Dzień Migranta i Uchodźcy. Widać z nich, że nie jest to ktoś nacechowany „ewangeliczną naiwnością”, co zarzucają Franciszkowi oponenci. Wyjaśnia, że uchodźcy nie mogą być przyjmowani bez żadnych warunków, lecz powinni szanować dziedzictwo materialne i duchowe kraju przyjmującego oraz być posłuszni jego prawom. Postawa Franciszka nie ma więc nic wspólnego z lewicowymi postulatami wielokulturowości, bez poszanowania europejskiej tradycji oraz jej kulturowej i duchowej tożsamości.

Ekologia integralna

Troskę o dzieło stworzenia Franciszek traktuje jako elementarny nakaz ewangeliczny, którego nieprzestrzeganie zagrozić może człowiekowi katastrofą. „Kryzys ekologiczny – podkreśla w encyklice „Laudato si’” – jest zewnętrznym przejawem kryzysu etycznego, kulturowego i duchowego nowoczesności”. Jego zdaniem zapomnienie o Stwórcy i rugowanie Go z procesów decyzyjnych doprowadziło nie tylko do degradacji środowiska, ale i człowieka, a ostatecznie zagraża całej ludzkości. Apeluje więc o szacunek nie tylko dla środowiska naturalnego ale i dla osoby ludzkiej. W trosce o stworzenie, poddaje krytyce: aborcję, eutanazję, relatywizację komplementarności płci (gender) czy sztuczne poczęcie człowieka. Apeluje o rewizję światowego systemu gospodarczego, gdyż – jego zdaniem – degradacja środowiska naturalnego jest pochodną przyjęcia kryteriów rozwoju, wśród których na pierwszym miejscu postawiono zysk i wzrost konsumpcji. Franciszek dowodzi, że taka skrajnie egoistyczna postawa skutkuje olbrzymim zniszczeniem nie tylko środowiska, ale także niesprawiedliwością społeczną, najbardziej uderzającą w ubogich.

Wzywa do budowania „ekologii integralnej”, której konsekwencją ma być nowy wzorzec ładu światowego, szanującego naturę oraz zasady sprawiedliwości społecznej, gospodarczej a przede wszystkim godności każdej osoby ludzkiej.

„Fratelli tutti”, apel o powszechne braterstwo

W tym cywilizacyjnym i kulturowym kontekście papież apeluje o powszechne braterstwo, co najpełniej wyraża w encyklice „Fratelli tutti”, ogłoszonej w październiku 2020 r. Głównym jej tematem jest „wymiar makro” miłości chrześcijańskiej, czyli globalizacja miłości chrześcijańskiej, a nie ograniczanie jej do miłości osoba-osoba z tego samego kręgu. Zdaniem papieża, tylko taki styl przeżywania chrześcijańskiej miłości doprowadzi do ponownego zbudowania braterstwa i społecznej przyjaźni we współczesnym świecie.

Nawiązując do nauczania Benedykta XVI wyrażonego w encyklice „Caritas in veritate”, Franciszek apeluje o „logikę daru”, nie tylko w relacjach międzyludzkich, ale także w odniesieniu do współczesnej ekonomii.

„Fratelli tutti” jest nie tylko encykliką o braterstwie i miłości społecznej, ale jest także wielkim apelem Franciszka o dialog we współczesnym świecie. To czym jest dialog definiuje w prostych słowach: „Zbliżyć się do siebie, wyrażać swoje zdanie, słuchać jeden drugiego, patrzeć na siebie, poznawać się wzajemnie, starać się zrozumieć siebie nawzajem i szukać punktów styczności”.

Papież używa oryginalnego pojęcia „realizm dialogujący”, a jednocześnie zaznacza, że celem dialogu jest wspólne „szczere poszukiwanie całej prawdy”, i nie może on prowadzić do utraty tożsamości żadnej ze stron. Taki bowiem dialog prowadziłby do relatywizmu, „zakamuflowanego pod rzekomą tolerancją”.

Mówiąc o potrzebie poszanowania dla pluralizmu, Franciszek ostrzega przed relatywizmem, w którym widzi duże niebezpieczeństwo.

Podkreśla, że fundamentem życia społecznego muszą być trwałe wartości uniwersalne, wymagające poszanowania, które „rozpoznajemy rozumem i akceptujemy sumieniem”. Podobnie zresztą jak Jan Paweł II jest przekonany, że najbardziej podstawowe wartości nie mogą podlegać negocjacjom. Postuluje więc zgodę wokół katalogu tych uniwersalnych wartości, które powinny stanowić fundament życia społecznego.

Wbrew logice wojny

We „Fratelli tutti” w ślad za Janem XXIII Franciszek pisze: „w naszej epoce potęgi atomowej byłoby nonsensem uważać wojnę za odpowiedni środek przywrócenia naruszonych praw”, i dodaje, że „wojna stanowi zaprzeczenie wszelkich praw i dramatyczną agresję wobec środowiska”. Jego zdaniem: „każda wojna pozostawia świat w gorszej sytuacji, niż go zastała” i podkreśla, że „wojna jest porażką polityki i ludzkości, haniebną kapitulacją, porażką w obliczu sił zła”. Wedle papieża Franciszka w dzisiejszej sytuacji kryteria tzw. „wojny sprawiedliwej” zdezaktualizowały się.
W tym kontekście należy odczytywać postawę Franciszka wobec rozpoczętej przed rokiem brutalnej napaści Rosji na niepodległą Ukrainę. Stąd potępia tę wojnę jako taką, podkreślając nieustannie jej bezsens i okrucieństwo prowadzące do ludobójstwa. Wyrażając nieustannie i przy każdej okazji swą solidarność z narodem ukraińskim, nie jest jednak w stanie uznać tej wojny za „sprawiedliwą”. Powtarza natomiast, że Ukraińcy mają pełne prawo do obrony koniecznej. Stopniowo też przewartościowuje zasadę potępiania pomocy zbrojnej, widząc potrzebę i godząc się na uzbrajanie Ukrainy przez demokratyczny świat.

Pomimo ewidentnego solidaryzowania się z Ukrainą i potępiania zbrodni dokonywanych przez najeźdźcę, Franciszek stara się być do końca wiernym zasadzie nieopowiadania się po jednej ze stron konfliktu, co od dziesięcioleci jest fundamentem zagranicznej polityki Stolicy Apostolskiej. Wierzy wciąż w możliwość mediacji pomiędzy oboma stronami i oferuje w tym zakresie swą pomoc. Dlatego w ostatnich dniach ogłosił, że gotów jest pojechać do Kijowa, o ile otworzy się przed nim także możliwość wyjazdu do Moskwy. Postawa ta wywołuje rozczarowanie Ukraińców i olbrzymią krytykę wielu przedstawicieli demokratycznego świata, którzy dowodzą, że jej konsekwencją będzie obniżenie autorytetu moralnego Papiestwa. Historia pokaże, na ile Franciszek miał rację, a na ile się mylił.

[link widoczny dla zalogowanych]

Wysłany: Pon 16:15, 13 Mar 2023

10 najważniejszych wydarzeń pontyfikatu Franciszka

13 marca przypada 10. rocznica wyboru papieża Franciszka. Z tej okazji KAI przygotowała zestawienie 10 najważniejszych wydarzeń jego pontyfikatu.

1. Adhortacja „Evangelii gaudium”

26 listopada 2013 r. odbyła się prezentacja adhortacji „Evangelii gaudium”. Stanowi ona podsumowanie zgromadzenia zwyczajnego Synodu Biskupów nt. nowej ewangelizacji, które odbyło się w Watykanie w dniach 7-28 października 2012 r. Zarazem jest to dokument programowy pontyfikatu Franciszka, o czym pisze sam papież.
„Marzę o wyborze misyjnym zdolnym przemienić wszystko, aby zwyczaje, style, rozkład zajęć, język i wszystkie struktury kościelne stały się odpowiednim kanałem bardziej do ewangelizowania dzisiejszego świata niż do zachowania stanu rzeczy” – wyznaje Franciszek.

Kościół ma być w „permanentnym stanie misji”. Wymaga to rezygnacji z wygodnego przekonania, że „zawsze się tak robiło”. Za każdym bowiem razem, „gdy staramy się powrócić do źródeł i odzyskać pierwotną świeżość Ewangelii, pojawiają się nowe drogi, twórcze metody, inne formy wyrazu, bardziej wymowne znaki, słowa zawierające nowy sens dla dzisiejszego świata”.

Franciszek postuluje, by od ołtarza mówiło się bardziej o łasce niż o prawie, bardziej o Jezusie niż o Kościele, bardziej o Słowie Bożym niż o papieżu. Chodzi mu o wyrażanie niezmiennych prawd w sposób pozwalający przylgnąć do nich sercem.

Wszelkie struktury kościelne mają stać się bardziej misyjne. Dlatego papież zachęca je „do wejścia w zdecydowany proces rozeznania, oczyszczenia i reformy”. Także papiestwo i centralne struktury Kościoła powszechnego są wezwane do takiego nawrócenia. Franciszek ponawia więc prośbę bł. Jana Pawła II o pomoc w znalezieniu nowego sposobu sprawowania prymatu.

2. Encyklika „Laudato si’”

18 czerwca 2015 r. ukazała się pierwsza w dziejach Kościoła encyklika całkowicie poświęcona ochronie naturalnego środowiska człowieka – „Laudato si’”. Franciszek przypomniał w niej, że każdy z nas jest częścią przyrody i od niej zależy, a obecne zagrożenia wymagają zdecydowanego „nawrócenia ekologicznego”.

Za głównego winowajcę kryzysu ekologicznego uznał skrajny konsumpcjonizm. Ocenił, że w sprawie zmian klimatycznych mamy do czynienia ze zróżnicowaną odpowiedzialnością i konieczna jest w tej dziedzinie postawa globalnej solidarności. Postulował „ekologię ludzką”, czyli „niezbędną relację życia człowieka z prawem moralnym, wpisanym w jego naturę”. Nie można mówić o zrównoważonym rozwoju bez solidarności między pokoleniami, bez troski o to, jaką ziemię przekażemy naszym następcom. Podkreślił, że „nie da się pogodzić obrony przyrody z usprawiedliwianiem aborcji”. Jednocześnie skrytykował te ruchy ekologiczne, które walczą o ochronę przyrody, nie stosując tych samych zasad do życia ludzkiego.

3. Adhortacja apostolska „Amoris laetitia”

8 kwietnia 2016 r. ogłoszono posynodalną adhortację papieża Franciszka „Amoris laetitia”. Jest ona podsumowaniem XIV Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów nt. rodziny, które odbyło się w październiku 2015 r. Najwięcej polemik wzbudził jej rozdział VIII zatytułowany „Towarzyszyć, rozpoznać i włączyć to, co kruche”, dotyczący sytuacji osób rozwiedzionych żyjących w nowych związkach. Papież zwraca w nim uwagę na „niezliczoną różnorodność sytuacji” osób, które rozwiodły się i zawarły ponowny związek cywilny. W trosce o ich dobro duchowe konieczne jest rzetelne rozeznanie ich sytuacji, biorąc pod uwagę fakt, że stopień odpowiedzialności nie jest taki sam za każdym razem.

Franciszek mówi o potrzebie odniesienia normy ogólnej do konkretnych osób i ich szczegółowych sytuacji i zaznacza, że duszpasterskie towarzyszenie osobom będącym na drodze rozeznania musi odbywać się „zgodnie z nauczaniem Kościoła i wytycznymi biskupa”. W procesie tym nie może zabraknąć przeprowadzenia rachunku sumienia, obiektywnej analizy sytuacji dzieci i opuszczonego współmałżonka, prób i możliwości pojednania, uwzględnienia konsekwencji nowej relacji wobec pozostałej rodziny i lokalnej wspólnoty wiernych. Chodzi o właściwą ocenę i rozważny wybór. Rozeznawanie jako dynamiczny proces zawsze powinno być otwarte na nowe etapy rozwoju i nowe decyzje podjęte w sumieniu, a pozwalające na zrealizowanie ideału w pełniejszy sposób.

Szerokim echem odbił się upubliczniony list pt. „Dubia” [Wątpliwości]. W poszukiwaniu wyjaśnień: apel o rozwiązanie węzłów w «Amoris laetitia»”. Kardynałowie: Amerykanin Raymond Leo Burke, Niemcy – Walter Brandmüller i Joachim Meisner oraz Włoch Carlo Caffarra wyrazili wątpliwości dotyczące niektórych punktów papieskiej adhortacji, m.in. czy obecnie można w pewnych wypadkach udzielać rozgrzeszenia i w konsekwencji dopuszczać do Komunii św. osoby, które mając zawarty ważnie związek małżeński, żyją z inną osobą i współżyją z nią seksualnie. Purpuraci podkreślili, że celem ich inicjatywy jest „kontynuowanie refleksji i dyskusji” z udziałem „całego Ludu Bożego”.

W wywiadzie dla włoskiego dziennika katolickiego „Avvenire”, odpowiadając na pytanie dotyczące pewnych krytyk adhortacji, Franciszek wyraził przekonanie, że głównym celem misji Kościoła jest przekazywanie ludziom miłosiernego planu Boga. Zauważył, że podczas Soboru Watykańskiego II Kościół poczuł swoją odpowiedzialność, by być w świecie żywym znakiem miłości Ojca, zaś w konstytucji „Lumen gentium” powrócił do swych źródeł – Ewangelii. Zatem w centrum jego przepowiadania jest nie tyle pewien legalizm, ile osoba Boga, który we wcieleniu Syna stał się Miłosierdziem.

4. Światowe Dni Młodzieży w Krakowie

Franciszek przebywał z pięciodniową wizytą w Polsce. Jego wizyta apostolska związana była głównie ze Światowymi Dniami Młodzieży, które przebiegały pod hasłem: „Błogosławieni miłosierni, albowiem oni miłosierdzia dostąpią”. Podczas pobytu w naszym kraju Franciszek uczcił też na Jasnej Górze 1050. rocznicę Chrztu Polski, modlił się w przejmującym milczeniu na terenie byłego niemieckiego obozu Auschwitz-Birkenau i odwiedził chore dzieci w krakowskim szpitalu.

Podczas czuwania na Campus Misericordiae Franciszek mówił o paraliżu naszych czasów – „myleniu szczęścia z kanapą”, ogołacającym nas z wolności. Przestrzegł przed życiem w uśpieniu, narkotycznym odurzeniu i otępieniu. Podczas Mszy wieńczącej ŚDM z udziałem ponad 1,5 mln wiernych zachęcił młodych ze wszystkich kontynentów, by Ewangelia była ich „nawigatorem” na drogach życia.

Jego słowa i gesty były przyjmowane przez młodych bardzo serdecznie. Franciszek przemawiał do nich nie tylko podczas Mszy św. i nabożeństwa drogi krzyżowej, ale też – trzykrotnie – ze słynnego okna papieskiego przy Franciszkańskiej, kierując do słuchaczy bardzo konkretne rady i wskazówki na temat życia, małżeństwa, choroby, przemijania i cierpienia.

5. Jubileusz Miłosierdzia

8 grudnia 2015 r. Franciszek otworzył Jubileuszowy Rok Miłosierdzia, który potrwał do 20 listopada 2016 r. Nie wystarczy wierzyć, „że Jezus jest Królem wszechświata i centrum historii, nie czyniąc Go Panem naszego życia: wszystko to jest próżne, jeśli Go nie przyjmiemy osobiście i jeśli nie przyjmiemy także Jego sposobu panowania” – mówił Franciszek w czasie Mszy św. odprawionej na placu św. Piotra na zakończenie obchodów Jubileuszu Miłosierdzia. Z papieżem Eucharystię koncelebrowało m.in. 16 kreowanych dzień wcześniej purpuratów. Symbolicznym aktem zakończenia Jubileuszu było zamknięcie Drzwi Świętych Bazyliki św. Piotra w Watykanie.

W czasie obchodów jubileuszowych Ojciec Święty rozesłał na cały świat 1071 kapłanów misjonarzy miłosierdzia (w tym 76 z Polski), którym udzielił władzy rozgrzeszenia z grzechów zastrzeżonych Stolicy Apostolskiej i powierzył zadanie głoszenia „radości przebaczenia”. Przyznał także wszystkim księżom prawo do rozgrzeszania z grzechu aborcji. Specjalną inicjatywą były też sobotnie audiencje jubileuszowe organizowane 11 razy, niezależnie od środowych audiencji ogólnych.

Od stycznia do listopada papież raz w miesiącu odbywał piątki miłosierdzia, aby zwrócić uwagę na potrzebę pełnienia uczynków miłosierdzia co do duszy i co do ciała. W ramach tej inicjatywy spotykał się z chorymi, uzależnionymi, z ludźmi zepchniętymi na margines, odwiedzając ich zazwyczaj w placówkach, które świadczą im pomoc. Siedem takich spotkań odbyło się w Rzymie, a po jednym w Ciampino, Castel Gandolfo, Grecji i Polsce. Choć jubileusz obchodzony był we wszystkich diecezjach świata, to jednak wielu katolików przybyło z tradycyjną w latach świętych pielgrzymką do Rzymu. Przechodzili oni przez Drzwi Święte (tym razem zwane Bramą Miłosierdzia) w czterech papieskich bazylikach Wiecznego Miasta: św. Piotra w Watykanie, św. Jana na Lateranie, Matki Bożej Większej i św. Pawła za Murami. Przez pierwsze z nich przeszło co najmniej 21 212 926 osób.

6. Szczyt ws. ochrony małoletnich

Odpowiedzialność biskupów, synodalność i kolegialność w rozliczaniu oraz transparentność to tematy, wokół których debatowano w dniach 21-24 lutego 2019 r. podczas szczytu na temat ochrony małoletnich w Kościele przed wykorzystywaniem seksualnym. Na zakończenie spotkania z przewodniczącymi episkopatów z całego świata Franciszek zaapelował do wszystkich władz i poszczególnych osób o kompleksową walkę przeciwko wykorzystywaniu małoletnich. W zgromadzeniu wzięło udział – pod przewodnictwem papieża Franciszka – 190 osób, w tym 114 przewodniczących (lub ich zastępców) krajowych konferencji biskupich, 14 zwierzchników katolickich Kościołów wschodnich, 22 wyższych przełożonych zakonnych męskich i żeńskich, prefekci i przewodniczący urzędów Kurii Rzymskiej, przedstawiciele Rady Kardynałów, moderatorzy i głoszących konferencje.

W kontekście wykorzystywania seksualnego małoletnich bardzo ważnym papieskim dokumentem był opublikowany w maju 2019 r. List apostolski „Vos estis lux mundi” wprowadzający przepisy prawne usprawniające ściganie przestępstw seksualnych, mające obowiązywać w całym Kościele powszechnym. Nakładają one na konferencje episkopatu obowiązek ustanowienia w ciągu roku łatwo dostępnych dla każdego procedur składania powiadomień o przestępstwach seksualnych w Kościele. Ponadto w grudniu tego roku Franciszek wydał dekret znoszący tajemnicę papieską w sprawach dotyczących nadużyć wobec małoletnich, przemocy na tle seksualnym oraz pornografii dziecięcej.

7. Katolicko-muzułmański dokument o braterstwie

„Uczyń mnie narzędziem Twojego pokoju” – pod takim hasłem w dniach 3-5 lutego 2019 r. Franciszek odwiedził Zjednoczone Emiraty Arabskie. Głównym celem tej wizyty był udział w spotkaniu międzyreligijnym, na którego zakończenie papież podpisał z wielkim imamem Al-Azharu w Kairze dokument „Braterstwo między ludźmi dla pokoju na świecie i wspólnej koegzystencji”. Dokument ma stanowić kamień milowy w relacjach pomiędzy chrześcijaństwem i islamem. Jest też stanowczym apelem do przywódców światowych o poważne zaangażowanie w promowanie kultury tolerancji, współistnienia i pokoju, tak potrzebnej wobec kryzysu współczesnego świata pogrążonego w zepsuciu moralnym, zanikaniu wartości duchowych i poczucia odpowiedzialności.

Dokument mówi „nie” instrumentalizacji religii i używaniu imienia Boga do usprawiedliwienia zabójstw, wygnania, terroryzmu i ucisku. Potwierdza, że pluralizm religijny jest wolą Bożą i dlatego nikt nie może być zmuszany do przyjęcia danej religii oraz że ludzie wyznający różne religie mają te same prawa obywatelskie. Chrześcijanie oczekują, czy w imię podpisanej deklaracji islam będzie religią dialogu, braterstwa i pokoju.

Był to pierwszy pobyt głowy Kościoła katolickiego w tym kraju i w ogóle na Półwyspie Arabskim, sercu islamu. Po raz pierwszy też papież odprawił katolicką Mszę św. dla 180 tys. osób. Ta podróż należy do „niespodzianek” Boga. Chwalmy Go więc i Jego Opatrzność i módlmy się, aby rzucone ziarno wydało owoce zgodnie z Jego świętą wolą – powiedział Franciszek o swojej wizycie.

8. Adhortacja „Querida Amazonia”

Adhortacja „Querida Amazonia” (Umiłowana Amazonia) została ogłoszona 12 lutego 2020 r. Jest ona dokumentem końcowym Synodu Biskupów, który odbył się w Rzymie w dniach 6–27 października 2019 r. i obradował na temat „Amazonia: nowe drogi dla Kościoła i ekologii integralnej”. Adhortacja zaskakuje swoją poetycką formą a także osobistym charakterem i jest podsumowaniem wniosków wypływających z prac tego gremium. Papież ujął je w postaci czterech marzeń: społecznego, kulturowego, ekologicznego i kościelnego. W ostatnim rozdziale nie podjął wysuwanej przez niektórych ojców synodalnych propozycji udzielania święceń odpowiednio przygotowanym mężczyznom żyjącym w rodzinie.

9. Encyklika „Fratelli tutti” – o braterstwie i przyjaźni społecznej

4 października 2020 r. Franciszek ogłosił swoją trzecią encyklikę „Fratelli tutti” – o braterstwie i przyjaźni społecznej. Ten zasadniczy dokument na rzecz globalnej reorientacji po pandemii koronawirusa papież podpisał dzień wcześniej w Asyżu. „Bardzo pragnę, abyśmy w tym czasie, w którym przyszło nam żyć, uznając godność każdej osoby ludzkiej, byli w stanie na nowo ożywić wśród wszystkich światowe pragnienie braterstwa” – napisał Ojciec Święty. Podkreślił, że encyklikę pisał w chwili wybuchu pandemii koronawirusa, która uwypukliła „niezdolność do wspólnego działania. Wymienił niepowodzenia różnych form integracji i rozpalanie się na nowo dawnych konfliktów, ograniczenia globalizacji jedynie do wymiaru gospodarki rynkowej, sprowadzającej ludzi do roli konsumentów lub obserwatorów, lansującej jednolity wzorzec kulturowy. Papież zaapelował także o dążenie do rozwoju etycznego, gdyż „jeśli tak się nie dzieje, przekazywany jest egoizm, przemoc, korupcja w jej różnych formach, obojętność, a ostatecznie życie zamknięte na wszelką transcendencję i ograniczone korzyściami indywidualnymi”. Zachęcił także do współpracy regionalnej mniejszych państw, by chronić się przed dyktatem ze strony silniejszych.

W encyklice Franciszek podkreślił znaczenie, jakie dla budowania braterstwa i przyjaźni społecznej ma dialog, który nie jest gorączkową wymianą zdań na portalach społecznościowych, czy nagłaśnianiem faktów i twierdzeń w mediach, dyskwalifikującym przeciwnika. Ojciec Święty odrzuca relatywizm i konieczność prowadzeniu dialogu w prawdzie, demaskując różne sposoby manipulacji, zniekształcania i ukrywania prawdy. Wskazuje na rolę religii w służbie braterstwu. Podkreślił, że żadnej religii nie można łączyć z przemocą, która opiera się na wypaczeniach poglądów religijnych. Zaapelował o zaprzestanie wspierania terroryzmu, poszanowanie sakralnego charakteru każdego życia ludzkiego.

10. Reforma Kurii Rzymskiej

5 czerwca 2022 roku weszła w życie konstytucja apostolska „Praedicate Evangelium” o Kurii Rzymskiej i jej posłudze Kościołowi w świecie. Jest ona owocem ponad ośmiu lat pracy Rady Kardynałów, powołanej w 2013 roku jako organ doradczy papieża w przeprowadzeniu reformy Kurii Rzymskiej i rządzeniu Kościołem. Nowa konstytucja całkowicie uchyla i zastępuje dotychczas obowiązującą konstytucję apostolską „Pastor Bonus”, wydaną w 1988 roku przez św. Jana Pawła II. Sankcjonuje ona zmiany w Kurii Rzymskiej wprowadzone za pontyfikatu Franciszka. Wnosi także kilka nowości: zastąpienie dotychczasowych kongregacji i papieskich rad – dykasteriami i połączenie kilku urzędów kurialnych, umożliwienie kierowania dykasteriami ludziom świeckim, a także pierwszeństwo ewangelizacji w pracy Kurii Rzymskiej. W miejsce dotychczasowych 9 kongregacji, 3 dykasterii i 5 papieskich rad utworzono 16 dykasterii. Sekretariat Stanu nie jest już kierującą wszystkim superdykasterią, lecz – jako „sekretariat papieski” – ma pełnić rolę koordynującą działania wszystkich dykasterii i urzędów kurialnych.

Zjednoczenie w jednej dykasterii, kierowanej przez papieża, wiekowej Kongregacji Ewangelizacji Narodów i młodej Papieskiej Rady ds. Krzewienia Nowej Ewangelizacji, wskazuje na priorytetowe traktowanie głoszenia Ewangelii. Tekst konstytucji nawiązuje bezpośrednio do wytycznych Soboru Watykańskiego II, którego pierwotnym celem była odpowiedź na pytanie: jak głosić Ewangelię w epoce zmian, które następnie okazały się – jak mówi Franciszek – zmianą epoki?Tym samym konstytucja nadaje kurii strukturę bardziej misyjną, tak, aby w coraz większym stopniu służyła Kościołom lokalnym i ewangelizacji. Podkreśla również, że kuria jest narzędziem w służbie Biskupa Rzymu, także dla dobra Kościoła powszechnego, a zatem dla episkopatów i Kościołów lokalnych: „Kuria Rzymska nie stoi pomiędzy papieżem a biskupami, lecz służy im w sposób właściwy zgodnie z naturą każdego z nich”.

Inny ważny punkt dotyczy duchowości: członkowie Kurii Rzymskiej są również „ uczniami-misjonarzami”. Ponadto jako zwyczajny sposób pracy Kurii Rzymskiej została wskazana synodalność, którą należy coraz bardziej rozwijać. Konstytucja stanowi, że „każdy wierny może przewodniczyć dykasterii lub innemu organowi kurialnemu”, a więc także osoba świecka. Oznacza to, że ten, kto kieruje dykasterią lub innym organem kurii, nie posiada władzy ze względu na święcenia, ale ze względu na władzę powierzoną mu przez papieża i którą sprawuje w jego imieniu, niezależnie czy otrzymuje ją biskup, zakonnik czy osoba świecka. Potwierdza to, że władza rządzenia w Kościele nie pochodzi z sakramentu święceń, ale z misji kanonicznej.

[link widoczny dla zalogowanych]

Wysłany: Pon 16:20, 13 Mar 2023

Młot na pedofilów. Franciszek wobec seksualnego wykorzystywania małoletnich

Franciszek kontynuuje rozpoczętą przez Jana Pawła II i Benedykta XVI strategię oczyszczenia Kościoła z plagi przestępstw seksualnego wykorzystywania małoletnich przez duchownych. Podkreśla, że w centrum zainteresowania Kościoła winny być ofiary. Przyznał, że Kościół zbyt późno zajął się problemem nadużyć seksualnych, dlatego sposoby zaradzenia problemowi były również spóźnione, głównie z powodu „dawnej praktyki przenoszenia” winnych do innych parafii. Zapowiedział też, że nigdy nie skorzystał i nie zamierza korzystać z prawa łaski w stosunku do takich osób.

Franciszek podjął też konkretne, restrykcyjne kroki prawne. Najpierw zmienił watykański kodeks karny, wprowadzając nowe kategorie przestępstw: werbowanie i przemoc seksualna wobec małoletnich, pornografia dziecięca i jej posiadanie oraz akty seksualne z udziałem małoletnich. Za wykorzystanie seksualne grozi do 12 lat więzienia. Nowym przepisom podlegają nie tylko mieszkańcy i pracownicy Państwa Watykańskiego, ale także personel dyplomatyczny Stolicy Apostolskiej.

Ustanowił Papieską Komisję ds. Ochrony Małoletnich, która doradza mu w sprawach dotyczących zaangażowania Stolicy Apostolskiej w ochronę dzieci i młodzieży oraz opieki duszpasterskiej nad ofiarami nadużyć seksualnych, jakich dopuścili się duchowni.

Zaapelował do biskupów i przełożonych zakonnych na całym świecie, by byli „gotowi do spotkania z ofiarami i osobami im najbliższymi: są to cenne okazje, by wysłuchać i prosić o przebaczenie tych, którzy wiele wycierpieli”. Sam dał tego przykład, spotykając się nimi nie tylko w Watykanie, ale również w czasie swoich podróży: do Stanów Zjednoczonych, Peru, Chile i Irlandii.

W czerwcu 2016 r. w liście apostolskim „Come una madre amorevole” Franciszek ogłosił, że za poważne zaniedbania w sprawowaniu swej funkcji, zwłaszcza w odniesieniu do ochrony osób małoletnich i „bezbronnych dorosłych”, biskupi mogą zostać usunięci z urzędu. Dzięki temu w prawie kościelnym znalazła się podstawa prawna do wyciągnięcia konsekwencji od biskupów za zaniedbania umożliwiające popełnienie przez duchownych przestępstw seksualnych (np. brak egzekwowania dyscypliny duchowieństwa, świadome wyświęcanie i kierowanie do posługi duszpasterskiej osób o skłonnościach pedofilskich, brak zdecydowanej reakcji na wiarygodne doniesienia o przestępstwie) lub tuszowanie takich przypadków w swoich diecezjach.

W lutym 2019 r. Franciszek zwołał do Watykanu spotkanie w sprawie ochrony małoletnich w Kościele z udziałem przewodniczących konferencji biskupich z całego świata, przedstawicieli kurii rzymskiej, wyższych przełożonych zakonnych i ofiar wykorzystywania. Celem szczytu było uświadomienie kościelnym przełożonym dramatu wykorzystywania osób małoletnich.

Owocem szczytu jest motu proprio „Vos estis lux mundi”, którego postanowienia obowiązują od czerwca 2019 r. w całym Kościele. Stanowi ono m.in., iż przestępstwem kanonicznym jest czyn seksualny popełniony przez duchownego „z nadużyciem władzy”, czyli względem osoby pozostającej wobec niego w relacji zależności. Ofiarą niekoniecznie musi być małoletni, ale może być nim dorosły, który podlega danemu księdzu (kleryk seminarium, siostra zakonna, osoba świecka), bądź „osoby bezradne” np. niepełnosprawne. Przestępstwem kanonicznym jest również utrudnianie dochodzenia prowadzonego przez świeckie organy ścigania. Doniesienie może złożyć każdy, nie tylko ofiara bądź jej rodzina, natomiast księża i zakonnicy mają od tej pory taki obowiązek, gdy tylko dowiedzą o przypadku wykorzystania seksualnego (za wyjątkiem informacji uzyskanych podczas spowiedzi i „z racji sprawowania świętej posługi”). Dokument wskazuje też konkretne działania, jakie należy podjąć, gdy oskarżenie dotyczy biskupa, także w przypadku utrudniania stosowania obowiązujących procedur.

Owocem wdrożenia motu proprio „Vos estis lux mundi”, jest wszczęcie postępowań kanonicznych wobec wielu biskupów z całego świata – za możliwość bagatelizowania bądź tuszowania przestępstw dokonanych przez podlegających im kapłanów. W Polsce postępowania takie zostały wszczęte wobec kilkunastu hierarchów, z czego dotąd siedmiu zostało obłożonych sankcjami.

[link widoczny dla zalogowanych]

Wysłany: Pon 16:32, 13 Mar 2023

10 lat pontyfikatu Franciszka. Kluczem do zrozumienia – synodalność

Synod nt. znaczenia synodalności wydaje się koronnym dziełem Franciszka, i z pewnością to dzieło będzie się starał doprowadzić do końca. Papież pragnie uczynić Kościół bardziej synodalnym, to znaczy znacznie bardziej wspólnotowym, gdzie każdy czuje się odpowiedzialnym za jego misję i jest w nią zaangażowany. A przede wszystkim otwartym na głos Ducha Świętego i nowe „znaki czasu”. Dziś przypada 10. rocznica wyboru kard. Jorge Mario Bergoglio na papieża.

Wołanie o duszpasterskie nawrócenie

Nauczanie papieża Franciszka od momentu jego wyboru jest skoncentrowane na duszpasterskiej reformie Kościoła, tak aby mógł on skuteczniej pełnić misję we współczesnym świecie. Kontynuuje więc priorytet nowej ewangelizacji, zaproponowany przez poprzedników, ale wzbogaca go o kilka nowych wątków.

W swej programowej adhortacji „Evangelii gaudium” Franciszek mówi o konieczności duszpasterskiego bądź „pastoralnego nawrócenia”, co odnosi się do wszystkich kościelnych struktur, od Kurii Rzymskiej poczynając, a na zwykłej parafii czy klasztorze kończąc. Chodzi mu o to, aby te wszystkie podmioty stały się znacznie bardziej misyjne, czyli otwarte i wychodzące ku ludziom – na wszelkie peryferie tego świata, który wydaje się coraz bardziej zagubiony.

Apeluje więc o przejście od „duszpasterstwa zachowawczego” do znacznie bardziej otwartego i zdecydowanie misyjnego. Podkreśla, że dziś – wobec zupełnie nowych wyzwań jakie stawia świat – nie wystarczy być uczniem Chrystusa, choćby najwierniejszym, ale należy być „ uczniem-misjonarzem”. Aby to stało się możliwe, papież zachęca do przeprowadzenia w Kościele – na każdym jego szczeblu – procesu „rozeznania, oczyszczenia i niezbędnej reformy”.

Jest przekonany, że reformy – i to zasadniczej – wymaga sposób głoszenia Ewangelii. Chodzi mu o nowy sposób przekazu człowiekowi żyjącemu dziś w zrelatywizowanym jak nigdy otoczeniu kulturowym, pozbawionym trwałych fundamentów. Jest przekonany, że dzisiejszy człowiek jest uodporniony na sztywny przekaz doktrynalny, ale – sam będąc zagubionym i poharatanym – oczekuje od Kościoła przede wszystkim wsparcia.

Towarzyszenie i rozeznawanie

Franciszek silny akcent przywiązuje do „towarzyszenia”, jako istotnej metody duszpasterskiej. Podkreśla, że wszyscy jesteśmy w drodze. I na tej trudnej drodze ku zbawieniu, Kościół ma towarzyszyć, służyć pomocą we właściwym „rozeznawaniu”, tak aby człowiek był w stanie wybrać właściwy kierunek. Tak więc postawa „towarzyszenia” i pomocy w „rozeznawaniu” musi, wedle Franciszka, cechować współczesne duszpasterstwo.

Egzystencjalne peryferie

Zgodnie z podstawową zasadą nowej ewangelizacji Franciszek powtarza nieustannie, że nie można czekać aż ludzie przyjdą, ale trzeba ich szukać wychodząc na „egzystencjalne peryferie” świata. Słynna jest jego metafora o „drzwiach otwartych” i „drzwiach zamkniętych” Kościoła, jaką wygłosił podczas jednej z kongregacji kardynalskich poprzedzających konklawe, na którym został wybrany. „Jeśli Kościół nie wyjdzie sam z siebie, aby głosić światu Ewangelię, wtedy obraca się wokół siebie, wtedy będzie chory” – mówił. Kreślił obraz Jezusa zamkniętego w Kościele, który może usilnie pukać do drzwi od środka, aby pozwolono mu wyjść na zewnątrz. Ostrzegał przed „egocentrycznym Kościołem, który rości sobie prawo do zatrzymania Jezusa dla siebie i nie dopuszcza do tego, aby wyszedł On do innych”. Przy okazji zauważa, że szczególnie istotnym elementem misji dziś, jest wnikanie w „tajemnicę ludzi opuszczających Kościół”.

Szpital polowy

Stąd Kościół ma być „szpitalem polowym” dla wszystkich zranionych, pogubionych i szukających sensu, miejscem otwartym na każdego oraz gdzie ludzkość może leczyć swe rany. Dla Franciszka miłosierdzie Boże jest centralną prawdą chrześcijańskiego przesłania. Jest przekonany, że dzisiejszy świat w sposób szczególny potrzebuje Bożego Miłosierdzia. Dlatego 2016 rok ogłosił Nadzwyczajnym Rokiem Świętym Miłosierdzia.

Kościół zapraszający – inkluzywny

Pragnąc, aby Kościół leczył rany ludzkości, apeluje, by był bardziej „inkluzywny”, to znaczy zapraszający ponownie tych, którzy stoją na uboczu, bądź żyją w sytuacjach nieregularnych. Wiele miejsca Franciszek poświęca temu w swej adhortacji o rodzinie „Amoris laetitia”. A dostrzegając problemy osób rozwiedzionych, które weszły w nowe związki, zachęca kapłanów do towarzyszenia im w tej trudnej sytuacji. Istotą towarzyszenia ma być pomoc w „rozeznawaniu” swej sytuacji w świetle zasad wiary. Do kapłanów apeluje więc o „rozeznanie duszpasterskie pełne miłości miłosiernej, która zawsze gotowa jest zrozumieć, przebaczyć, towarzyszyć, czekać, a przede wszystkim włączać”. Wyjaśnia, że „możliwe jest, że pośród pewnej obiektywnej sytuacji grzechu osoba, która nie jest subiektywnie winna, albo nie jest w pełni winna, może żyć w łasce Bożej”. Dodaje, że „w pewnych przypadkach mogłaby to być również pomoc sakramentów”, ale dopiero po długim i wnikliwym rozeznaniu sytuacji.

Temat ten wywołał jedną z największych burz w trakcie pontyfikatu. Zarzucano papieżowi, że „niejako tylnymi drzwiami” chce zmienić moralną doktrynę Kościoła. Tymczasem Franciszek nie pragnie zmiany doktryny i nieustannie podkreśla, że stoi na jej gruncie. Natomiast – i na tym chyba polega specyfika jego linii – postuluje aplikację doktryny w sposób bardziej otwarty na sytuacje nadzwyczajne, wobec których proponuje (w pewnych indywidualnych i dobrze rozeznanych na forum wewnętrznym przypadkach), pewne złagodzenie rygorów.

Wymagania wobec duchownych

W swej posłudze Franciszek stara się być przede wszystkim ojcem, ale jest ojcem bardzo wymagającym wobec podwładnych, a szczególnie tych pełniących określone funkcje w Kościele. Nie przysparza mu to przyjaciół.

Znamy jego przemówienia do pracowników Kurii Rzymskiej kiedy z uporem przypominał, że każdy potrzebuje osobistej relacji z Chrystusem, bez której kapłan staje się biurokratą. Mówił o grożącym kapłanom „duchowym Alzheimerze”, polegającym na zapomnieniu osobistej historii spotkania z Chrystusem. A w to miejsce wkrada się rywalizacja i próżna chwała, a także groźba „duchowej schizofrenii”, polegającej na prowadzeniu podwójnego życia. Inną chorobą są, zdaniem Franciszka, plotki, podlizywanie się przełożonym, obojętność na innych, grobowa mina z brakiem poczucia humoru, kumulowanie dóbr materialnych czy izolowanie się w grupkach.

O Kościół synodalny

Wszystkie te wątki papieskiego nauczania jak w soczewce zbiegają się w zwołanym przez papieża XVI Zgromadzeniu Ogólnym Synodu Biskupów, zaplanowanym na trzy lata, a odbywającym się pod hasłem: „Ku Kościołowi synodalnemu: Komunia, uczestnictwo, misja”.

Z synodem tym Franciszek wiąże olbrzymie nadzieje, będąc przekonany, że najwyższy czas, by Kościół stał się znacznie bardziej synodalny. Jest przekonany – jak podkreśla – że „droga synodalności jest drogą, której Bóg oczekuje od Kościoła trzeciego tysiąclecia”. Chodzi w niej o nowy sposób funkcjonowania Kościoła: oparty na wewnętrznym dialogu, na wzajemnym wysłuchiwaniu się, na większej otwartości na ludzi świeckich i znacznie większym ich zaangażowaniu. A przede wszystkim na otwarciu na nowe inspiracje Ducha Świętego i na właściwym odczytywaniu „znaków czasu”, drogą wsłuchiwania się w Jego głos, który mówi nie tylko poprzez hierarchię, ale i cały wierny lud.

Nowością obecnego synodu, co zrealizowane zostało w jego pierwszej fazie, jest więc wysłuchanie całego Ludu Bożego: duchownych, osób konsekrowanych i świeckich. Kolejnym etapem jest etap kontynentalny (realizowany obecnie), który zwieńczony zostanie zgromadzeniem ogólnym, zaplanowanym w dwóch kolejnych odsłonach.

Trzy podstawowe filary synodalności – zawarte zresztą w tytule synodu – to: komunia, uczestnictwo i misja. Pierwsza sprawa, to uczynić Kościół znacznie bardziej komunią i wspólnotą. Komunią sakramentalną, ale również braterską. Stąd potrzeba otwarcia się na każdego, na jego potrzeby i sposób myślenia. Komunia to także budowanie wewnętrznego dialogu w Kościele. Uczestnictwo, to inaczej mówiąc przebudzenie odpowiedzialności za Kościół wśród wszystkich jego członków. I wreszcie misja, która jest podstawowym zadaniem całej Wspólnoty.

A zasadniczy cel jest jeden. Kilkuletni i realizowany na różnych poziomach proces synodalny ma służyć temu, by cały Kościół stał się znacznie bardziej porwany duchem misji. Musi więc wyjść – jak radzi Franciszek – na peryferie dzisiejszego świata.

Przy okazji podkreślić należy, że Synod o synodalności ogłoszony przez Franciszka nie ma nic wspólnego z niemiecką Drogą synodalną, która pozostaje wobec niego w zdecydowanej opozycji. W stosunku do niemieckiej Drogi synodalnej papież otwarcie deklaruje swój dystans i niepokój. Nie ma jednak szans, aby idee Drogi Synodalnej w istotny sposób mogły wpłynąć na wynik prac Synodu o synodalności. Synod bowiem jest jedynie ciałem doradczym, a decyzje podejmuje papież. Znając całe nauczanie Franciszka, możemy być pewni, że jest on gwarantem katolickiej ortodoksji.

[link widoczny dla zalogowanych]