Paweł VI - encyklika Ecclesiam suam z 6 sierpnia 1964 r.

PAWEŁ VI
ENCYKLIKA
ECCLESIAM SUAM

do Czcigodnych Braci Patriarchów, Prymasów, Arcybiskupów, Biskupów i innych Ordynariuszy, pozostających w pokoju i łączności ze Stolicą Apostolską, do Duchowieństwa i wiernych całego świata, jak również do wszystkich ludzi dobrej woli. O DROGACH, KTÓRYMI KOŚCIÓŁ KATOLICKI POWINIEN KROCZYĆ W DOBIE OBECNEJ PRZY PEŁNIENIU SWOJEJ MISJI

WSTĘP
Nauka Ewangelii a wielka rodzina ludzka
Usilnie i nieustanne starania o zapewnienie pokoju
I. SAMOŚWIADOMOŚĆ KOŚCIOŁA
Czujność wiernych uczniów Pana
Wiara w Chrystusa
Kościół żyje Chrystusem
Świadomość we współczesnej umysłowości
Świadectwo nauki Kościoła
Rozwój nauki o Kościele
Szczep winny i latorośle
Tajemnica Kościoła
Wychowanie ochrzczonych
II. ODNOWA
Dążenie chrześcijan do doskonałości
Jak należy rozumieć odnowę?
Szkody i niebezpieczeństwa świeckiej koncepcji życia
Nie niezmienność, lecz przystosowanie
Posłuszeństwo, siła moralna, ofiara
Duch ubóstwa
Czas miłości
Kult Maryi
III. DIALOG
W świecie, ale nie ze świata
Misja szerzenia dobrej nowiny
Potrzeba dialogu
Religia dialogiem między Bogiem a człowiekiem
Zbawczy dialog
Dialog w społeczeństwie ludzkim
Właściwości dialogu
Metoda i technika dialogu
Dialog w pełnej prawdzie
Wyjątkowe znaczenie głoszenia Słowa Bożego
Z kim należy prowadzić dialog?
Pierwszy krąg: ludzkość
Największa przeszkoda w nawiązaniu dialogu: ateizm
Miłość nawet w milczeniu
Dialog umocnieniem pokoju
Drugi krąg: wierzący w Boga
Trzeci krąg: Bracia odłączeni
Życzenia i nadzieja
Dialog wewnątrz Kościoła Katolickiego
Miłość i posłuszeństwo
Wezwanie do czynu
Żywotność współczesnego Kościoła

[link widoczny dla zalogowanych]

W 50. rocznicę Ecclesiam suam Pawła VI
17 lipca 2014

6 sierpnia 1964 r. Paweł VI promulgował swoją pierwszą encyklikę, Ecclesiam suam, w której wyraził całą swoją miłość do Kościoła, swoją idée fixe, jak pisze o. Leonardo Sapienza, regens Prefektury Domu Papieskiego, w książce Paolo VI – La Chiesa il mio chiodo fisso (Paweł VI – Kościół moją idée fixe) (wyd. Viverein, s. 176, 18 euro), opublikowanej właśnie w 50. rocznicę ogłoszenia encykliki. Oprócz antologii wypowiedzi papieża Montiniego na ten temat, książka zawiera komentarz do encykliki, opublikowany na łamach „L'Osservatore Romano” z 13 września 1964 r., którego fragmenty publikujemy.

Często się zdarza, że oficjalny dokument bywa określany jako „historyczny”, zaledwie ujrzy światło dzienne. Rzadziej dochodzi do tego, że historia utrwala później na swoich stronicach teksty powstałe w okolicznościach, które wkrótce przemijają, bo ustaje sytuacja, która je spowodowała. Dokument, pod wszelkimi względami doniosły, który Jego Świątobliwość Paweł VI dał Kościołowi w uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, należy do tych, które zasługują na to miano dokumentu przezwyciężającego ulotność chwili. Już od tej pory zapisał się w historii chrześcijaństwa obecnego wieku: zajmuje w niej miejsce, jakie będą musieli uznać przyszli historycy.

Ecclesiam suam jest tekstem o znaczeniu historycznym na dwa sposoby. Po pierwsze, jako świadectwo, jako publiczne uświadomienie sobie przez człowieka powołanego na najwyższy urząd wymogów jego posłannictwa i problemów, jakie przed nim stają. Wypowiadając się tonem, którego powściągliwość, można by powiedzieć niemal skromność wzruszają, Papież sprawia wrażenie, że zastanawia się, medytuje wobec czytelnika, dopuszcza każdego do uczestnictwa w „démarche”, który go prowadzi do sformułowania nauczania, które później wykłada. Jest w tym coś wzruszającego, gdy widzi się tego, który, będąc sam na szczycie świata, obdarzony łaską pewności, że jest oświecany przez Ducha, może zwierzyć się całej ludzkości z tego, co myśli, co sądzi, na co ma nadzieję. Gdybyśmy posiadali podobne dokumenty od wszystkich wielkich papieży, którzy kierowali Kościołem w przełomowych momentach jego dziejów, pozwalające nam porównać rezultaty z zamierzeniami, czyż nie powiedzielibyśmy, że są to stronice historyczne?

Jego Świątobliwość Paweł VI przemawia do nas w tej samej chwili, kiedy Sobór Watykański II na swojej trzeciej sesji będzie musiał przyjąć doniosłe opcje co do przyszłości, z takim samym poszanowaniem myśli ojców, jak i uczciwością w przedstawianiu własnej myśli. Jeżeli to nie jest stronicą historyczną, to dla jakiego innego dokumentu należałoby zastrzec ten tytuł?

Jednak Ecclesiam suam jest tekstem historycznym w innym, głębszym sensie. Czyż może nie zostało dostatecznie podkreślone, że w przemówieniu, wygłoszonym z balkonu pałacu apostolskiego, aby ogłosić wiernym zgromadzonym na placu św. Piotra publikację swojej encykliki, Jego Świątobliwość Paweł VI powiedział: „Nasza encyklika traktuje o Kościele w aspekcie historycznym”. I parokrotne, w dalszej części, powracał do tej myśli i jej harmonii. Historyk chrześcijaństwa ma bez wątpienia pełne prawo okazać swoją radość, kiedy spostrzega się, że Najwyższy Doktor przyjmuje punkt widzenia potwierdzający ten, z jakiego on rozpatruje Kościół, ze swojego skromnego miejsca. Z pewnością istnieje – i Papież o tym przypomina, odnosząc się do doktryny – teologia Kościoła, która jest niezmienna co do swoich zasad; jest jednak oczywiste, że Kościół, jako instytucja ludzka, jest zaangażowany w historię, siłą rzeczy podąża za upływem wieków, i próżną rzeczą byłoby rozpatrywać go w oderwaniu od okoliczności, narzucanych mu przez czas.

Daniel Rops

[link widoczny dla zalogowanych]

Na pewno za tego pontyfikatu się wiele zaczęło, ale wszystko mu przypisać? Myślę, że należy poznać co ten papież też pisał, mówił. Encyklika Pawła VI "Ecclesiam Suam" została napisana jeszcze w trakcie trwania Soboru. Papież określa w niej cele odnowy soborowej i wielu jest w nie w smak, którzy wszelkie zło usiłują usprawiedliwić Soborem Watykańskim II, ale nic nie przeczytali.

Z II rozdziału: Jak należy rozumieć odnowę?

46. Przede wszystkim należy ustalić pewne reguły, zgodnie z którymi powinno się przeprowadzić tę odnowę. Nie może ona, rzecz jasna, dotyczyć istoty Kościoła katolickiego, ani tych części, które nieodzownie należą do jego uzasadnionej formy ustrojowej. Dlatego niedorzecznie używalibyśmy słowa "odnowa", biorąc je z takim znaczeniu. Nie możemy bowiem podejrzewać Kościoła Bożego, świętego i umiłowanego o niewierność, my, którzy uznajemy za największe dobrodziejstwo być jego członkami i otrzymujemy od niego świadectwo, że jesteśmy dziećmi Bożymi(29). Nie powinno się poczytywać tego za pychę, za arogancję, ani z upór, ani za niedorzeczność i głupotę, ale winno to uchodzić za oznakę tej mocnej wiary i radosnego przeświadczenia, dzięki którym wierzymy na pewno, że jesteśmy żywymi i szczerymi członkami Ciała Mistycznego Chrystusa, prawdziwymi dziedzicami Ewangelii Chrystusa, legalnymi następcami Apostołów, że w nas trwa nienaruszona i żywa, niejako dziedzicznie przekazywana, pierwotna nauka tychże Apostołów, to znaczy owo ogromne dziedzictwo prawdy i świętości, na którym zasadza się po dzień dzisiejszy własne znamię Kościoła katolickiego. Jeżeli z tego powodu chlubimy się, a raczej zawsze dzięki składamy Bogu(30), to również z tej przyczyny powinniśmy poczuwać się do poważniejszego obowiązku już to wobec Boga, któremu będziemy musieli zdać sprawę z tak wielkiego dobrodziejstwa, już to wobec Kościoła, w którym winniśmy budzić to przekonanie i także chęć i postanowienie uruchomienia tego niejako skarbu, nazwanego przez świętego Pawła depozytem(31), już to wobec braci odłączonych od współuczestnictwa z nami, już to wreszcie wobec wszystkich ludzi, by wszyscy razem z nami stali się uczestnikami Bożego daru.

47. Jeżeli zatem mówimy o odnowie w tej dziedzinie, to nie chodzi o wprowadzenie zmian, ale raczej o ugruntowanie nurtującego Nas zamierzenia, byśmy zachowali oblicze i rysy Kościoła, nadane mu przez Chrystusa, co więcej, byśmy przywrócili temu Kościołowi doskonałą postać i kształt, które by odpowiadały pierwotnemu jego wyglądowi, a zarazem godziły się z tym koniecznym postępem, przez który Kościół jak drzewo z ziarna słusznie i prawnie rozwinął się z pierwotnych instytucji do dzisiejszego stanu. Niech nikt nie da się omamić poglądom, jakoby budowlę Kościoła, który wrósł się we wspaniałą, obszerną i dostojną świątynię, wzniesioną ku chwale Bożej, należał ścieśnić do skrajnych proporcji starożytności, jakoby ta właśnie skromna forma była jedynie prawdziwa i uprawniona. Niech nikogo nie ponosi chęć odnowienia samej struktury Kościoła przez przywrócenie instytucji charyzmatyków, jakoby ten stan Kościoła był nowy i prawdziwy, który rodzi się z pomysłów małej grypy ludzi. Oni to pod wpływem wewnętrznego żaru, a niekiedy w przekonaniu, że porusza nimi jakieś natchnienie Boże, mogliby próżnymi mrzonkami o jakiejś niedorzecznej odnowie splamić autentyczną postać Kościoła. Winniśmy służyć takiemu Kościołowi, jak jest, kochać go przez trzeźwy pogląd na historię, przez pokorne szukanie woli Boga, który rządzi Kościołem i przychodzi mu z pomocą, nawet wówczas, gdy dopuszcza, żeby blask jego oblicza i świętość jego działania przysłoniła nieco mgła z powodu ludzkich ułomności. My natomiast szukamy tej świętości i blasku i staramy się je uwydatnić."

... całość w powyższym linku.