Za dwa lata wszechprawosławny sobór w Stambule

NIET Moskwy gwóźdź do trumny dla Soboru wszechprawosławnego?

Duchowni prawosławni

Patriarchat moskiewski postanowił odstąpić od uczestnictwa w Soborze światowego prawosławia zwołanym na Krecie. Tym samym dołączył do Kościołów prawosławnych Antiochii, Gruzji, Serbii i Bułgarii, które już wcześniej odmówiły uczestnictwa. Decyzję w tej sprawie podjęto w Moskwie wczoraj.

Przewodniczący Wydziału Zewnętrznych Kontaktów Kościelnych Patriarchatu Moskiewskiego metropolita Hilarion Ałfiejew podkreślił, że bez uczestnictwa wszystkich przedstawicieli Kościołów prawosławnych świata przyjęte na Soborze decyzje nie będą prawomocne. Dodał, że mimo apelu patriarchatu moskiewskiego o zwołanie przedsoborowego spotkania dla wyjaśnienia i rozwiązania kontrowersji główny organizator Soboru, patriarchat Konstantynopola, odrzucił taką możliwość twierdząc, że mimo braku przedstawicieli wszystkich Kościołów prawosławnych decyzje Soboru będą prawomocne.

Nie godząc się z taką interpretacją prawną patriarchat moskiewski odmówił uczestnictwa w Soborze. Hilarion uważa, że sytuacja wokół Soboru nie zabrnęła w ślepą uliczkę. Jego zdaniem obrady Soboru mogą zostać przełożone na późniejszy termin. Należy tylko wyciągnąć wnioski z zaistniałej sytuacji i nie ignorować głosów lokalnych Kościołów prawosławnych.

[link widoczny dla zalogowanych]

Sobór Wszechprawosławny rozpoczął obrady

Patriarcha Bartłomiej I

Boską liturgią w prawosławną w uroczystość Zesłania Ducha Świętego rozpoczął się w niedzielę w Heraklionie na Krecie Sobór Wszechprawosławny. Eucharystii w miejscowej katedrze św. Minasa przewodniczył honorowy zwierzchnik światowego prawosławia, patriarcha konstantynopolski Bartłomiej w asyście dziewięciu patriarchów i arcybiskupów innych Kościołów prawosławnych. Obecny był m.in. prezydent Grecji Prokopis Pawlopulos.

W kazaniu do zgromadzonych główny celebrans zwrócił się imiennie do wszystkich zwierzchników 14 autokefalicznych Kościołów prawosławnych, wymieniając również tych, którzy nie przybyli na to zgromadzenie, czyli patriarchów antiocheńskiego, bułgarskiego, gruzińskiego i moskiewskiego (rosyjskiego).

Nawiązując do przypadającej w niedzielę (według kalendarza juliańskiego) uroczystości Zesłania Ducha Świętego przypomniał, że były to również narodziny Kościoła Chrystusowego. "W tym „radosnym dniu (..) my, bracia prawosławni, reprezentujący wszystkie lokalne autokefaliczne Kościoły prawosławne, zebraliśmy się na tej liturgii” - powiedział Bartłomiej. Dodał, że „dzisiaj jest dzień jedności, jako że wszyscy jesteśmy zjednoczeni w wierze i sakramentach dzięki naszemu zgromadzeniu liturgicznemu w jednym miejscu i jesteśmy razem «na łamaniu chleba»”.

Każdy Kościół lokalny ma własny skarb, który ofiarowuje Chrystusowi – mówił patriarcha. Przypomniawszy słowa św. Pawła, iż ciało składa się z różnych członków a żaden z nich nie może czuć się ważniejszy czy niezależny od innych, podkreślił, że poza Kościołem nie ma pojedynczych Kościołów lokalnych, ale jest tylko jeden Kościół, święty, katolicki [tzn. powszechny] i apostolski.

Zwrócił następnie uwagę, że „jedność Kościoła prawosławnego i jego wiernych stanowi naszą misję. Musi temu towarzyszyć świadectwo naszego Kościoła, aby świat mógł dostrzec „jego dobre dzieła”, czyli nasze dobre dzieła, niosąc jasność, świeżość i wielbiąc „Ojca, który jest w niebie”. Jedność kościelna nie ma formy federacji ani zgromadzenia wokół jakiejś postaci śmiertelnej, ale opiera się na naszej wspólnej wierze, która jest tożsama ze zbawieniem i życiem wiecznym – przekonywał hierarcha. I dodał, że życie wieczne to znajomość Ojca i Tego, którego posłał – Jezusa Chrystusa, Króla Królów i Pana nad Panami.

Rozpoczęty dzisiaj Sobór jest pierwszym tego rodzaju zgromadzeniem hierarchów prawosławnych od ponad 12 wieków i był przygotowywany prawie 55 lat. Jednocześnie nie jest to wydarzenie ogólnoprawsławne, gdyż nie biorą w nim udziału cztery Patriarchaty: Antiocheński, Bułgarski, Gruziński i najliczniejszy z nich Moskiewski, czyli Rosyjski Kościół Prawosławny (RKP), którego wyznawcy stanowią ponad połowę około 300-milionowej rzeszy członków tego wyznania.

Na Kretę przybyło natomiast 170 biskupów z 10 powszechnie uznanych niezależnych Kościołów prawosławnych, wśród nich metropolita warszawski i całej Polski Sawa na czele delegacji Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Na posiedzeniu przed rozpoczęciem obrad roboczych, czyli tzw. Małej Synaksie – 17 czerwca, zwierzchnicy tych Kościołów wezwali pozostałe Kościoły nieobecne, aby raz jeszcze przemyślały swe decyzje. Tego samego dnia zwierzchnik RKP patriarcha Cyryl w liście do uczestników Soboru raz jeszcze wyjaśnił przyczyny absencji Moskwy w obradach; podkreślił przy tym, że różnice w łonie prawosławia nie „mogą prowadzić do podziału”. Jednocześnie wyraził nadzieję, że „spotkanie” na Krecie może stanowić ważny krok do przezwyciężenia istniejących różnic poglądów.

Rozpoczęty Sobór Wszechprawosławny ma na porządku dziennym sześć projektów dokumentów: nt. autonomii kościelnej i sposobu jej ogłaszania; stosunków Kościołów z resztą świata chrześcijańskiego; znaczenia postu i przestrzegania go dzisiaj; diaspory prawosławnej; małżeństw i przeszkód w zawieraniu go oraz oraz nt. misji prawosławia we współczesnym świecie. Obrady robocze toczyć się będą w Akademii Teologicznej w Kolymbari. Na zakończenie, czyli 26 czerwca, ma być uchwalone orędzie soborowe.

[link widoczny dla zalogowanych]

Patriarcha Bartłomiej I

[link widoczny dla zalogowanych]

Rosyjska Cerkiew nieobecna na Soborze, patriarcha wysłał list

Patriarcha Cyryl I

Cerkiew rosyjska nie uczestniczy w prawosławnym Soborze na Krecie. Jej patriarcha Cyryl skierował jednak list do jego uczestników.

Cyryl I skierował słowa pozdrowień do wszystkich uczestników, jak się wyraził, „spotkania na Krecie”. Przekazał pozdrowienia od wiernych prawosławia Rosji, Ukrainy, Białorusi, Mołdawii i innych, jak powiedział, „krajów wchodzących w skład licznej owczarni duchowej patriarchatu moskiewskiego”. Wezwał do niegorszenia się różnicami zdań między prawosławnymi z różnych części świata, które doprowadziły do nieobecności przedstawicieli czterech autokefalicznych wspólnot prawosławnych, w tym prawosławia rosyjskiego i Kościoła Antiochii będącego jednym z pięciu starożytnych patriarchatów chrześcijańskiego Wschodu. Różnice zdań nie powinny przerosnąć zapowiedzianej przez Chrystusa Jedności, ale powinny być usłyszane i uwzględnione w dialogu międzyprawosławnym.

W swoim liście zwierzchnik rosyjskiego prawosławia wyraził nadzieję, że „spotkanie na Krecie” doprowadzi do przezwyciężenia różnic poglądów w świecie prawosławnym i stanie się przyczynkiem do rychłego zwołania Wielkiego Świętego Soboru Prawosławia. Zapewnił, że rosyjscy prawosławni będą modlić się za zebranych na Krecie przedstawicieli lokalnych Kościołów autokefalicznych.

[link widoczny dla zalogowanych]

Sobór prawosławnych w Grecji... tajny! Dziennikarze oburzeni – nie będą obsługiwać wydarzenia

Bartłomiej I, patriarcha Konstantynopola

Dziennikarze wpływowej i największej greckiej agencji wiadomości kościelnych Romfea opuścili 21 czerwca obrady Soboru Wszechprawosławnego na Krecie na znak protestu przeciw uniemożliwianiu im normalnej pracy informacyjnej. Wyjaśniając taką postawę dyrektor firmy Emilios Polijenis napisał w oświadczeniu, że środki bezpieczeństwa, jakie podjęto w związku z Soborem, nie pozwalają na jakikolwiek dostęp do uczestników obrad, i nawet akredytowani fotografowie i dziennikarze mogą jedynie 'paradować' ze swymi identyfikatorami wokół miejsca obrad.

„Przez wszystkie te lata Romfea była konsekwentną zwolenniczką przeprowadzenia tego Wielkiego i Świętego Soboru. Przedstawialiśmy wysiłki Patriarchatu Konstantynopolskiego na rzecz odbycia tego zgromadzenia, które ma przypieczętować jedność prawosławnych” – przypomniał szef agencji. Podkreślił, że ukazywała ona wszystkie wydarzenia z życia Kościoła, umożliwiając wypowiadanie się zarówno zwolennikom, jak i przeciwnikom tego doniosłego dla światowego prawosławia wydarzenia, teraz jednak z wielu powodów agencja musi opuścić Kreteńską Akademię Prawosławną w Kolymwari, gdzie toczą się posiedzenia.

„Przede wszystkim środki bezpieczeństwa są bardzo surowe i nie ma żadnej możliwości dostępu do miejsca obrad. Nawet akredytowani fotografowie i dziennikarze mogą co najwyżej paradować ze swymi plakietkami identyfikacyjnymi” – napisał Polijenis. Zaznaczył, że wstęp do budynku mają tylko oficjalni fotografowie głów Kościołów, pozostałym zaś pozostają jedynie kontakty oficjalne. „Jaką informację możemy dostać? Byłoby dobrze, gdyby obradujący zrozumieli, że przyjechaliśmy na Kretę nie na wakacje” – stwierdził rozgoryczony dyrektor.

Zwrócił następnie uwagę, że wiadomości udzielane są tylko „kroplami” i wyłącznie kanałami oficjalnymi komitetu organizacyjnego. Przefiltrowane zdjęcia i teksty sprawiają wrażenie, jakby zebrał się jakiś klub i prawosławni nie mają prawa orientować się, co się dzieje w Kolimwari – głosi oświadczenie Romfei. Według dyrektora można by pomyśleć, że są to obrady możnych tego świata na temat zadłużenia globalnego, co mogłoby uzasadniać podjęte środki bezpieczeństwa, a nie spotkanie duszpasterzy, chcących pokazać, dokąd zmierza prawosławie.

Dyrektor agencji wyraził zaskoczenie i niezadowolenie z tego powodu, pytając retorycznie, jak ojcowie prawosławni „będą mówić sercami swych wiernych”, jak pokażą, że „prawosławie jest religią miłości i świadkiem Chrystusa, a nie zamkniętym klubem ludzi władzy i wpływów”. Według autora oświadczenia, dziennikarze jego agencji opuszczają Kretę, gdyż nie widzą sensu pozostawania tam, a do informowania opinii publicznej będą wykorzystywać oficjalne komunikaty służby prasowej Soboru Wszechprawosławnego.

Rozpoczął się on od przybycia 16 czerwca na Kretę oficjalnych delegacji 10 autokefalicznych Kościołów prawosławnych ze swymi zwierzchnikami na czele, podczas gdy obrady robocze trwają od 20 do niedzieli 26 bm.

[link widoczny dla zalogowanych]

Na Krecie zakończył się Sobór Wszechprawosławny

[link widoczny dla zalogowanych]

[link widoczny dla zalogowanych]

Uroczysta liturgia w cerkwi św. Piotra i Pawła w Chanii na Krecie zakończyła 26 czerwca Sobór Wszechprawosławny – pierwsze tego rodzaju wydarzenie w Kościele wschodnim od ponad 12 wieków.

Po odśpiewaniu Ewangelii abp Hiob z Patriarchatu Konstantynopolskiego odczytał przesłanie soborowe do ludu prawosławnego i do wszystkich ludzi dobrej woli, zatwierdzone przez ok. 230 zwierzchników i biskupów 10 lokalnych Kościołów autokefalicznych, które wzięły udział w tym zgromadzeniu.

Ten 12-punktowy dokument podsumowuje tygodniowe prace tego gremium, postrzeganego przez wszystkich jako historyczne. Stanowi syntezę głównych tematów i postanowień Soboru, którego najważniejszym celem było głoszenie jedności prawosławia. Nie jest ono „federacją Kościołów”, lecz „jednym, świętym, katolickim [powszechnym] i apostolskim Kościołem” wyznania wiary, przypomina orędzie.

Obrady robocze zakończyły się już wczoraj, a w przemówieniu zamykającym je patriarcha konstantynopolski Bartłomiej wyraził radość i nadzieję, które – jak zaznaczył – są pierwszymi owocami Soboru, mimo wszystkich trudności i bólu, spowodowanego nieobecnością czterech Kościołów: Antiocheńskiego, Bułgarskiego, Gruzińskiego i Rosyjskiego.

Nawiązując do dyskusji nad 6 dokumentami, jakie omawiano od 20 bm., honorowy zwierzchnik światowego prawosławia zauważył, że „nie wszystko układało się gładko, ale była wola wszystkich, aby usuwać trudności dzięki światłu Ducha Świętego, który poprowadził nas do zgody”. Podkreślił, że jest to największy wkład, jaki możemy wnieść naszemu Kościołowi i całej ludzkości”. „Wszyscy razem zapisaliśmy nową kartę historii i wysławiamy za to Boga” – dodał.

Ogłoszone orędzie, podpisane przez zwierzchników i członków delegacji Kościołów uczestniczących w Soborze, jest wielką pochwałą dialogu, przede wszystkim wewnątrzprawosławnego. Ma on służyć niesieniu świadectwa o Ewangelii miłości, pokoju, sprawiedliwości i pojednania, które Kościoły te postrzegają jako ich powołanie w obliczu wyzwań dzisiejszego świata. Następnie chodzi o dialog z innymi Kościołami chrześcijańskimi, któremu Bartłomiej poświęca się niezmordowanie w ciągu prawie 25 lat swego posługiwania na tym urzędzie. Mówiąc o tym wczoraj patriarcha podkreślił, że „jedność prawosławna służy także sprawie jedności chrześcijan”. Sobór, zachęcając do dialogu międzychrześcijańskiego, zastrzega jednocześnie, że "nie może być kompromisów w sprawach wiary”.

Orędzie zachęca też do "rozsądnego" dialogu międzyreligijnego, stwierdzając m.in.: „Eksplozja fundamentalizmu, jaką dostrzegamy w wielu religiach, jest wyrazem chorej religijności” i w tej sytuacji „poważny dialog międzyreligijny pomaga znacząco wspierać wzajemne zaufanie, pokój i pojednanie”.

Ale dialog, który prawosławie chce otworzyć i który będzie prowadzony w przyszłości w sposób instytucjonalny wraz z organizowanymi kolejnym soborami, o czym już wyraźnie mówiono, dotyczy również całego świata dzisiejszego ze wszystkimi jego możliwościami, zagrożeniami, złudzeniami, pytaniami i odpowiedziami prawdziwymi lub domniemanymi. Proces dialogu rozpoczyna się i – jak mówiono o tym 24 bm. na konferencji prasowej – nie można wprawdzie jeszcze przewidywać jego wyników, ale „jest on owocem sam w sobie”.

Sobór wyraża troskę o los chrześcijan i wszystkich prześladowanych mniejszości na Bliskim Wschodzie. Nawiązując do kryzysu uchodźców wzywa kraje, w których uchodźcy szukają schronienia, aby „do granic możliwości, a nawet poza nie” udzielały im pomocy. Dokument podkreśla też „fundamentalne prawo człowieka do ochrony wolności religijnej”.

Nie potępiając w sposób wyraźny homoseksualizmu podkreślono wartość małżeństwa jako "nierozerwalnego związku miłości mężczyzny i kobiety”. Dokument Soboru podkreśla też dotychczasowe osiągnięcia w dziedzinie stosunków między wiarą a naukami przyrodniczymi, dodając zarazem, że w tych sprawach nie zabiega o „opiekuńczość”. Prawosławie nie zamierza też zabierać głosu we wszystkich sprawach naukowych, wskazuje jednak na „ujemne skutki” niektórych osiągnięć naukowych, jak manipulacja wolnością, utrata cennych tradycji i niszczenie środowiska naturalnego. Są to „kwestie wartości moralnych”. Kryzys ekologiczny – czytamy dalej - „ma przyczyny duchowe i moralne”. Chrześcijańską odpowiedzią na to jest apel o „pokutę” i postawę ascetyczną.

Według przewodniczącego Konferencji Biskupów Prawosławnych Niemiec, metropolity Augustyna najważniejszym osiągnięciem obrad na Krecie jest to, że „Święty i Wielki Sobór został ogłoszony jako stały organizm Kościoła prawosławnego”. Nawet jeśli dokument końcowy nie ujawnia, że - tak, jak proponowano podczas obrad - Sobór będzie się zbierał co siedem lat, to istotne jest to, że prawosławni nie będą już musieli czekać dziesiątki a nawet setki lat na kolejne takie zgromadzenie ogólnokościelne - powiedział 26 czerwca 78-letni metropolita, który wchodził w skład delegacji Patriarchatu Konstantynopolskiego, niemieckiej agencji katolickiej KNA.

Pozytywnie ocenił on kontrowersyjną debatę na temat ekumenizmu. Według niego dyskusja ta była o tyle ważna, że „także Kościół prawosławny jest częścią Kościoła powszechnego, żyjącą w różnych warunkach”. Biskupi ze wszystkich kontynentów mówili o swoich doświadczeniach ekumenicznych i te ich relacje wpłynęły na ostateczny kształt dokumentu ekumenicznego, który „zapisał, że dialog i poszukiwanie utraconej jedności jest trwałym zadaniem naszego Kościoła”.

Odnosząc się do nieobecności na Krecie przedstawicieli czterech Kościołów metropolita Augustyn powiedział, że system Soboru umożliwia podpisanie postanowień z Krety również w późniejszym okresie. Zwrócił ponadto uwagę, że do uchwalonych dokumentów wprowadzono korekty, sugerowane przez niektórych z nieobecnych patriarchów. Dlatego „drzwi nie są całkowicie zamknięte” - dodał.

Uczestnicy zakończonych obrad są przekonani, że prawosławie wchodzi obecnie w trzecie tysiąclecie z nowym podejściem i akceptuje wyzwanie, jakim jest dochowanie w tych nowych czasach wierności swej tradycji.

„Święty i Wielki Sobór otworzył nasz widnokrąg na świat w jego różnorodności i wielorakości. Uwypuklił naszą odpowiedzialność w tym miejscu i w chwili, ale zawsze w perspektywie wieczności. Kościół prawosławny, utrzymując w stanie nienaruszalnym swój charakter sakramentalny i soteriologiczny, jest wrażliwy na ból, niepokoje oraz na wołanie o pokój i sprawiedliwość narodów świata. I głosi każdego dnia dobrą nowinę o Jego zbawieniu, głosząc Jego chwałę wśród narodów i Jego cuda wśród wszystkich ludów (Ps 95)” – stwierdza dokument soborowy.

Na Krecie obecnych było, oprócz prawosławnych, także 15 obserwatorów z innych Kościołów, w tym przewodniczący: Papieskiej Rady Popierania Jedności Chrześcijan – kard. Kurt Koch i Rady Kościołów Ewangelickich w Niemczech – bp krajowy Heinrich Bedford-Strohm.

[link widoczny dla zalogowanych]

Rosja: podejrzenia o polityczne motywy zwołania Soboru na Krecie

Powszechny Sobór na Krecie

Wśród hierarchów rosyjskiego prawosławia pojawiają się głosy nie tylko kwestionujące prawosławną powszechność Soboru na Krecie, ale również sugerujące ukryte motywy polityczne jego zwołania. Metropolita Władywostoku i Przymorskiego Kraju Beniamin nie wykluczył, że Stany Zjednoczone dla własnych celów politycznych wywarły wpływ na patriarchat Konstantynopola, głównego organizatora Soboru.

W wywiadzie udzielonym prawosławnej gazecie „Ruś Dierżawnaja” metropolita Beniamin powiedział, że istnieją realne podejrzenia, iż, jak się wyraził, „tak zwany Sobór wszechprawosławny” na Krecie przygotowywany był nie tylko w celach kościelnych, ale również politycznych. Podkreślił, że w Rosji „widoczny jest wpływ, jaki Stany Zjednoczone mają na patriarchat w Konstantynopolu”.

Beniamin pochwalił patriarchę Cyryla i Święty Synod rosyjskiego prawosławia za odmowę uczestnictwa w spotkaniu na Krecie. Podkreślił, że nawet w przypadku uczestniczenia w przyszłości patriarchatu moskiewskiego w podobnym spotkaniu należy zachować roztropność, cierpliwość, nie wydawać pochopnych sądów i nie rzucać klątw ani nie godzić się na odstępstwa doktrynalne od wiary prawosławnej, które mogą doprowadzić do braku jedności. Wezwał władze kościelne i zwykłych wiernych do jedności i niepodważalności wiary.

Można by zapytać, czy podejrzliwość metropolity Beniamina nie wynika z projektowania na patriarchat w Konstantynopolu własnego, lokalnego przeżywania bizantyjskiego stylu relacji między tronem a władzą kościelną, czy też ma rzeczywiste, realne podstawy.

[link widoczny dla zalogowanych]